De dood is voor veel kinderen een ongrijpbaar iets. Gelukkig zijn er boekjes die je kind helpen dit beter te begrijpen. Ook bieden ze vaak inspiratie voor wat je zelf met kinderen kunt doen voor of na een verlies. Ik tip er hier een paar voor verschillende leeftijden en in verschillende situaties.
Lieve oma Pluis
Lieve oma Pluis is misschien wel het bekendste kinderboekje over de dood en afscheid nemen voor dreumesen en peuters. In dit boekje van Dick Bruna is Nijntje verdrietig omdat haar oma dood is. Ze legt bloemen op het graf, omdat oma zo hield van bloemen.
Kikker en het vogeltje
Voor de peuters en kleuters is er ‘Kikker en het vogeltje‘ van Max Velthuijs vinden Kikker en zijn vriendjes een dood vogeltje. Maar Kikker weet helemaal niet wat dat is, dood. En wat doe je dan?
Ik wil je nooit vergeten
‘Ik wil je nooit vergeten‘ van Joanna Rowland is een mooi prentenboek voor kleuters over rouw en herinneringen. Het boek is echt gericht op rouwen.
Grote boom is ziek
Nathalie Slosse schreef ‘Grote boom is ziek‘ voor kindjes die te maken krijgen met ernstige ziekte in hun omgeving. Op het einde van het boek vind je doe-opdrachtjes om onder begeleiding actief aan de slag te gaan om hun emoties te verwerken.
De begrafenis
Word je dierbare begraven? Dan is dit kleuterboek van Matt James een aanrader: ‘De begrafenis‘. In dit boek komt Noor erachter dat een begrafenis toch iets anders is dan een vrije dag van school en je neef weer eens zien. Het boek werd in 2018 door de New York Times genoemd als een van de beste boeken van dat jaar. Snap ik.
Nog een allerlaatste kusje
Voor kindjes vanaf 6 jaar die afscheid gaan nemen van een dierbare is er een boek met gedichtjes van Marianne Busser en Ron Schröder: ‘Nog een allerlaatste kusje‘.
Alles wat was
‘Alles wat was‘ gaat over afscheid, in de breedste zin van het woord. Filosofe Stine Jensen schreef dit boek voor kinderen vanaf 8 jaar. Aanvullend (of in plaats van) kun je ook de inspiratiekaarten aanschaffen, bomvol vragen, opdrachten en troostrijke uitspraken over afscheid, rouw en gemis.
Behoefte aan meer handvatten om je/een kind te ondersteunen in rouw? Eind 2023 komt het rouwpad traject over kinderen en verlies online. Blijf op de hoogte!
De linkjes in deze blog zijn affiliate linkjes. Dat betekent dat als jij iets koopt als je erop klikt, ik iets van de winst krijg van de verkoper. Dat kost jou niets extra!
Vijf jaar terug in de tijd. Ik keek geen reguliere tv; wat ik keek moest overwegend nuttig zijn. Ervoor gaan zitten was er niet bij, ik keek op mijn telefoon of tablet, terwijl ik intussen de was opvouwde, de badkamer schoonmaakte of een brood bakte.
Ontbijten deed ik met mijn handdoek nog om terwijl ik mijn lenzen in deed en mijn gezicht opmaakte. Lunchen deed ik achter mijn bureau. Nieuws las ik in de trein, als ik mijn mail had bijgewerkt. Bellen deed ik terwijl ik de was ging ophangen of boodschappen deed. Alles stond in het teken van efficiëntie. Multitasken. Nut. Alles heeft een doel.
Al-tijd aan
Dus echt vrije tijd kende ik niet, laat staan ontspanning. Heb ik tijd over? Dan ga ik de ramen lappen. Of nog een extra keer sporten. Iets bakken met de eieren die bijna over datum zijn, zodat ik ze niet weg hoef te gooien. Ik heb een babyshower te organiseren, een vrijgezellenfeest te regelen, een reis te boeken, een restaurant uit te zoeken en nog 86 bijkletsdates met vrienden en familie te plannen. Al-tijd bezig.
Ik snapte mensen niet die iedere avond oppervlakkige tv keken. Hallo, je zou die tijd ook kunnen gebruiken om aan je conditie te werken, om een nieuwe taal te leren, om naar een event te gaan! Ik heb altijd te weinig uren in een dag en jij laat ze zomaar voorbij tikken.
Deed ik dan alles wat ik wilde? Nee, er stonden nog tientallen dingen om mijn wishlist. Maar ja, dáár had ik natuurlijk geen tijd voor. Want ik had het al zo druk. Nadenken hoe dat anders kon of wat ik echt wilde? Daar maakte ik simpelweg geen tijd en al helemaal geen ruimte voor. Dat komt wel. Ooit. Ik heb het nu te druk.
Druk op de ketel
Maar die drukte zorgde er niet alleen voor dat ik letterlijk altijd onder druk stond, maar ook dat ik steeds meer uit verbinding raakte met mezelf. Ik had geen idee meer wat ik wilde en hoe ik me eigenlijk voelde. En ik kan je vertellen: dat is niet goed voor een mens. (Hallo burn-out!)
Het woord ‘bezigheidstherapie’ slaat nergens op
De periode die daarop volgde was heel heel heel confronterend. Wat ik moest concluderen, was dat ik zoveel had weggestopt: angst, boosheid, onzekerheid, woede, verdriet. En dat is niet zo moeilijk als je het altijd maar druk hebt. Bezig zijn is alles behalve therapeutisch kan ik je vertellen (het woord ‘bezigheidstherapie’ slaat wat mij betreft dus ook nergens op). Het zorgt ervoor dat je jezelf niet in de spiegel hoeft aan te kijken, niet hoeft te voelen, niet hoeft te dealen met je onzekerheden of angsten. Je stelt keuzes uit. Je zorgt voor excuses om je dromen niet te verwezenlijken. Je spreekt jezelf niet uit. En juist door dat alles te onderdrukken, kom je onder druk te staan. En als je niet oppast, knalt het deksel eraf. Bam. Lekkages. Ravage. Onherstelbare scheuren, krassen, breuken.
Dus haal die druk af en toe van de ketel. Zorg dat je niet altijd druk bent. Kom op adem. Voel. Verbind.
Zit je een beetje in de meditatiescene, dan heb je vast weleens gehoord van Kundalini, Aum of Vipassana. Maar ben je toevallig ook bekend met de zogenoemde lachmeditatie?
Net zoals de andere meditaties, is deze meditatie van de Indiase spiritueel leermeester Bhagwan (later Osho) bedoeld voor de westerse mens om de stress van alledag te doorbreken en lucht te geven aan onderdrukte gevoelens en verlangens. Dat kunnen allerlei gevoelens zijn: van angst, boosheid of verdriet, maar ook van blijdschap.
Feel all the feels
Je zult me nooit horen zeggen dat je geforceerd blij moet gaan zitten doen. Als je in rouw bent is er soms gewoon even geen plek voor blijdschap. En ik pleit er vaak voor: laat er ruimte zijn voor je verdriet, angst en pijn. Ik zeg ook altijd: feel the feels. Dus all the feels. Ook je vreugde. Want óók dat kun je onderdrukken. Omdat je denkt dat het niet gepast is. Omdat je solidair bent aan je treurende omgeving. Of gewoonweg omdat je er even geen ruimte voor hebt. Dan is het bewust opzoeken van dit gevoel heel belangrijk. En dat kan dus met een meditatie.
Een workshop lachmeditatie
Uiteraard heb ik dit uitgeprobeerd. Al wel een hele tijd geleden, net voor mijn burn-out bijna vijf jaar geleden. Vriendin C nam me mee naar een workshop lachmeditatie. Ik was vooraf een beetje sceptisch: als ik iets niet grappig vind, ga ik niet lachen. En in de workshop – zo stond op de website – zouden we zonder reden gaan lachen. Hoe dan? Wat moest ik hiervan verwachten?
De workshop begon met een soort warming up, waarbij we ons lichaam los schudden en daarna door de zaal liepen en de andere deelnemers lachend begroeten. Het was ongemakkelijk en onnatuurlijk, maar we besloten de schaamte achter ons te laten en ons er aan over te geven, net als de rest van de groep.
Vervolgens gingen we op matjes op de grond liggen en werden we geïnstrueerd geforceerd te lachen. Eerst alleen met ons gezicht, later met ons hele lichaam. Ik begon erin te geloven dat het misschien kon werken – ik wist dat het wetenschappelijk bewezen was dat het omhoog krullen van je mondhoeken daadwerkelijk kan zorgen voor een positiever gevoel, ondanks dat je niet daadwerkelijk lacht. En als zo’n kleine beweging in je gezicht al een verschil kan maken, wat zou dan daadwerkelijk lachen met je hele lichaam kunnen bewerkstelligen?
Lachen om he-le-maal niets
Hoewel ik benieuwd was, was ik er nog steeds niet van overtuigd dat het mij zou gebeuren. Maakt ook niets uit, ik vond de workshop interessant. De begeleider begon zelf te lachen – slim, want dat maakt de drempel lager én kan aanstekelijk werken. Ik merkte nog niets en vond het ongemakkelijk om maar een beetje geforceerd nep te gaan lachen.
Een dame verderop in de zaal had wel al snel de lach te pakken. De slappe lach welteverstaan. Ik vond het bijzonder, bizar, maar stiekem ook grappig, dat iemand zo hard moet lachen om niets. Het werkte aanstekelijk. Ineens lachte ik een beetje met haar mee. En langzaam begon ik harder te lachen, net als de andere deelnemers. Ik hoorde C naast me lachen. Het was zo raar en daardoor ook zo grappig: een volle zaal met mensen die elkaar niet kenden, liggend op hun rug, lachend om niks. En toen moest ik dus nog harder lachen. En nog harder. C had hetzelfde probleem. We smeekten elkaar te stoppen, maar gingen alleen maar harder lachen. Buikpijn hadden we, maar we konden niet stoppen. De tranen liepen over onze wangen. Stopte ik even, dan moest ik al snel weer lachen om de slappe lach van de ander.
Stilte na de bui
Langzaam maar zeker doofden de lachbuien uit. En toen was er ruimte voor stilte. Verdieping. Wat deed de lach met ons? Met ons lichaam, met onze mentale toestand? En toen merkte ik pas echt dat het daadwerkelijk een meditatie was. De lachbui had me zo ontzettend in het hier en nu gebracht, in contact met mijn lichaam en in verbinding met mijn emoties en met de mensen om mij heen. Ik kon niet meer denken, alleen maar zijn. Lachen. En vervolgens voelde ik me licht, ontspannen.
Dat is niet gek. Tijdens het lachen produceren je hersenen endorfine (je weet wel, het gelukshormoon) en dat werkt kalmerend én pijnstillend. Niet gek dus dat veel mensen vrolijk de deur uitgaan.
Toch moet je ook niet gek staan te kijken als je juist huilend de deur uitgaat. De verdiepende stilte kan veel bloot leggen. Je bent in contact gekomen met je lichaam, met je weggedrukte emoties, maar ook bijvoorbeeld met de schaamte en het ongemak, en dan kunnen lachen en huilen dicht bij elkaar liggen. Feel all the feels. Het mag er zijn. Het moet eruit. En het is nog gezond ook!
Ken je de film ‘Yes day‘? In deze comedy besluiten twee ouders een dag lang ‘ja’ te zeggen op alles wat hun kinderen voorstellen. Dat kun je natuurlijk langer doen dan een dag: het kan je levensstijl zijn. Schrijver Liesbeth Rasker schrijft zelfs een boek over deze levenshouding, de zogenaamde yes-mode. Spontaan een drankje doen met collega’s, een uitnodiging voor een ijsbad aanvaarden, een feestje crashen waar je toevallig voorbij loopt of op date gaan met die leukerd die je tegen kwam in de trein. En ik besloot in 2023 ook vaker mezelf in deze modus te bewegen.
Eeuwige verstandige keuzes
Waarom? Nou, in de eerste plaats omdat het in mijn karakter zit om altijd de verstandige keuze te maken (zo ging ik als tiener bijvoorbeeld nooit uit als ik de volgende dag moest werken bij mijn bijbaantje in een warenhuis). Maar het heeft ook te maken met een negatieve verandering in mijn persoonlijkheid de laatste jaren – daar kom ik zo op. Eerst even terug naar mijn karakter en die eeuwige verstandige keuzes.
Better an oops than a what if
Een jaar of tien geleden werd mijn motto: ‘better an oops than a what if’, want ik had meer spijt van dingen die ik niet had gedaan, dan van dingen die ik wel had gedaan. Dat durfde ik met een gerust hart te doen, want ik zag al snel in: het zal me niet snel overkomen dat ik zó ver ga dat ik spijt krijg van mijn acties,. Er zit immers nog een heel groot gebied tussen ‘spontane acties’ en ‘ondoordachte acties’, en met mijn verantwoordelijkheidsgevoel zou ik niet snel in de tweede variant belanden. Ik kan je vertellen: door dat motto heb ik veel leuke onverwachte dingen meegemaakt, mensen ontmoet, spannende dingen gedaan en angsten overwonnen.
YES-mode? NO-mode!
Maar de laatste jaren was er maar weinig over van de YES-mode. Ja, ik ging meer uit mijn comfortzone dan ooit met verschillende soorten therapie, een verhuizing van de Randstad naar het zuiden van het land en door te stoppen met werken in loondienst om te gaan ondernemen. Absoluut. Maar ik was vooral bezig met de NO-mode (dat woord verzin ik even zelf): ik moest juist leren ‘nee’ te zeggen, mijn grenzen te bewaken en leren voelen wat ik echt (niet) wilde. Om zo vervolgens vaker ‘ja’ te kunnen zeggen tegen dat wat ik echt wilde. Of in ieder geval misschien wilde.
Te bang om ‘ja’ te zeggen
Door de problemen met mijn gezondheid, werd ik de laatste jaren steeds afhankelijker én angstiger (en daardoor nog afhankelijker). Als je bijvoorbeeld overprikkeld bent, is het moeilijk om ‘ja’ te zeggen tegen drukke plekken, zoals feestjes en café’s, maar ook de trein werd een uitdaging. Mijn huidige revalidatietraject gaat goed, maar de angst blijft als ik iets wil doen: wat als ik te veel pijn heb? Wat als ik niet ergens kan zitten of zelfs liggen als dat nodig is? Ik kan je vertellen: die belemmerende gedachten zijn een lekkere domper voor de YES-mode.
Als je snel overprikkeld bent, is het moeilijk ‘ja’ te zeggen tegen leuke dingen op drukke plekken, zoals feestjes en café’s
Langzaam maar zeker begin ik eruit te komen, uit die angsten en daardoor ook uit de afhankelijkheid en beperkingen. En dus steeds meer ín de YES-mode. Ik gebruik daarbij altijd mijn verstand (aard van het beestje, hè?), maar alleen om te bepalen of een beslissing verstandig is voor mijn fysieke en mentale gezondheid. Niet omdat ik anderen wil pleasen, omdat ik eigenlijk vind dat ik het huis moet opruimen of omdat ik mezelf allerlei deadlines heb opgelegd. Ik koos voor vrijheid en dat moet ik mezelf gingen. YES-mode it is!
Rouw kan voelen als een heel donkere periode. Niet voor niets staat de kleur zwart in de Nederlandse cultuur symbool voor rouw. Alles voelt zwaar en grijs. Maar we weten allemaal: zonder yin, geen yang. Zonder licht geen donker; er moét licht bestaan om donker te kunnen ervaren. En dus is het raadzaam én troostend om in zo’n donkere periode op zoek te gaan naar lichtpuntjes, hoe klein ze ook zijn. Zodat je ziet, gelooft en vertrouwt: absolute duisternis bestaat niet. Het wordt vanzelf weer licht.
Licht verbindt ons
De zoektocht naar en viering van het licht is iets universeels. Zo kennen verschillende culturen het feest van licht: denk aan Chanoeka, kerst, oud-Germaanse winterfeest, Divali, maar ook het Suikerfeest. En ook het ritueel van kaarsjes opsteken in de kerk is iets wat over de hele wereld gedaan wordt. Licht verbindt ons allemaal.
Nationale Lichtjesavond
Door het hele land wordt op verschillende momenten een lichtjesavond georganiseerd. Sommige begraafplaatsen of andere locaties doen dat rondom Allerzielen en Allerheiligen. Uitvaartcoöperatie Dela heeft er juist voor gekozen om de Lichtjesavond op een moment te organiseren dat niét gekoppeld is aan een specifieke religie of cultuur, zodat iedereen zich welkom voelt – en dus gezien. Dit jaar is dat op 15 januari (a.s. zondag) tussen 17.00 en 19.00 uur. Wie zich heeft aangemeld, ontvangt vooraf een papieren kaarshouder, zodat je een kaarsje kunt branden bij je geliefde. Ook zijn de locaties verlicht met fakkels en zijn er diverse activiteiten, zoals het beluisteren van live muziek, verzamelen rond een vuurkorf of het schrijven van een wens voor in een wensboom.
Rouwbegeleiding op locatie
Ik ga dit jaar voor het eerst – de laatste jaren ging het niet door vanwege de pandemie en daarvóór had ik geen directe aanleiding om te gaan. Ik ga niet alleen om het graf van mijn vader te bezoeken en te verlichten, maar sta er ook in mijn functie als rouwbegeleider, om iedereen die daar behoefte aan heeft een luisterend oor te bieden.
Het is helaas niet meer mogelijk om je aan te melden voor de Lichtjesavond van Dela. Op sommige locaties kun je alsnog terecht zonder aanmelding (informeer bij de locatie van jouw voorkeur). Mocht je behoefte hebben aan verbinding, aan ruimte voor je rouw of aan een lichtpuntje in een donkere periode, dan raad ik je zeker aan te gaan.
Ik wens je dat je het donker kunt aanvaarden en misschien zelfs omarmen, maar ook dat je de lichtpuntjes kunt blijven vinden.
Ik moet het nog regelmatig tegen mezelf zeggen. Als mijn hartslag weer omhoog gaat, mijn nekspieren zich aanspannen of ik veel buikpijn heb. Dan is er iets gebeurd, waardoor de onzekere kant in mij ontwaakt. Dan hoor ik de stemmen van mensen die me eerder hebben verteld dat ik niet genoeg was: klasgenootjes die me pestten, een jongen die me niet mooi genoeg vond of de teleurstelling van mijn ouders als ik een slecht cijfer had gehaald. En dan maakte ik goede voornemens: ik zou het beter gaan doen. In het leven van Myrthe Geerts was het iedere week wel een keer 1 januari.
In het leven van Myrthe Geerts was het iedere week wel een keer 1 januari
Bewijsdrang en uitstelgedrag
Het is dus niet zo gek dat ik een interne strenge stem heb die altijd vindt dat alles beter kan of zelfs moet. Ik kan die stem steeds beter negeren. Maar als ik geen aandacht geef aan het gevoel dat ie me geeft, verlies ik me in mijn bekende overlevingspatronen (ook wel coping strategieën genoemd): heel hard werken, obsessief schoonmaken of veel online zijn. Iets met bewijsdrang.
Volg je me op Instagram, dan heb je de afgelopen dagen een aantal posts over (mijn) perfectionisme voorbij zien komen. Want niet alleen kan perfectionisme je in de weg staan als je weer bewust van het leven wilt genieten; ook is het echt een vreselijke sta-in-de-weg in het proces van afscheid nemen (ik schreef daar eerder deze blog over) of rouwen. Perfectionisme zorgt er namelijk voor dat je uitstelgedrag vertoont: je kunt pas iets doen of afronden als het écht heel goed is. En ja, daar heb je natuurlijk nou juist niet altijd de tijd voor – er is helaas een heel harde deadline als je definitief afscheid neemt en soms komt die deadline sneller dan je denkt. Die wetenschap heeft me geholpen.
Toen we net wisten dat mijn vader ernstig en ongeneeslijk ziek was, had ik echt een beetje paniek over de gedachte dat ik afscheid zou nemen: hoe moest ik dat doen? Straks deed ik het verkeerd. En al snel bedacht ik: juist die paniek is zonde van de energie en tijd. Er is geen goed of fout, zolang ik mijn hart volg. Maar vooral: het beste, dat weet niemand. Dat weet je pas achteraf. Dat accepteren maakte het zoveel makkelijker.
En toen hij eenmaal was overleden, had ik een hoop boeken en artikelen en zo klaarstaan om te lezen, want dat had ik van tevoren bedacht, hoe ik goed moest rouwen. Onzin natuurlijk, want zo werkt het niet. Het eerste jaar heb ik er geen letter van gelezen, want dat lukte me niet. Ik ging juist schrijven en startte good mourning. And here we are now.
De verhuisdoos in het midden van de kamer
Wat me ook hielp was therapie. Zo liet een psycholoog me tijdens de voorbereidingen voor de verhuizing een doos inpakken met allemaal spullen uit verschillende ruimtes: er ging iets in uit de keuken, de woonkamer, de badkamer, de slaapkamer en van het balkon. Ik kon dus niet op de doos zetten ‘keuken’ en het voelde als een enorme chaos. De gedachte dat er iemand anders die doos in handen zou krijgen om uit te pakken gaf me acuut stress – wat zou diegene wel niet van me denken? Tot overmaat van ramp moest die doos ook echt een paar weken midden in de woonkamer staan, zo werd me opgedragen.
Die gedachte, wat diegene wel niet zou denken, daar zit natuurlijk een belangrijk aspect van perfectionisme: je veel aantrekken van verwachtingen van anderen. Hoewel ik altijd dacht dat ik dat niet deed (ik heb geen last van FOMO als anderen op een festival staan waarvan ik de muziek stom vind en ik draag gerust kleding die mijn vrienden of familie stom vinden), blijk ik het toch wel degelijk belangrijk te vinden wat anderen van me vinden. Ik ben een heel gevoelig persoon. Ik kan enorm piekeren, zit vaak te veel in mijn hoofd. Ik denk veel, soms te veel. Allemaal ingrediënten om een perfectionist te zijn.
“Als je maar je best doet”
Mijn ouders zeiden altijd: “Je kunt niet meer doen dan je best.” Een liefdevolle uitspraak en ook ontzettend waar. Alleen nam ik het iets té letterlijk. Ik deed daardoor altijd op alle vlakken mijn uiterste best. Ik ging altijd voor het beste. En deed ik het niet, dan voelde ik me schuldig. Want ja, ik moest wél mijn best doen. En die uiterste best, dat sloopt je.
Dat had ik pas vrij laat door – zo’n vier jaar geleden. Ik dacht namelijk dat iedereen zo in elkaar stak: hard werken en je zaken op orde hebben was voor mij vanzelfsprekend. Je wil toch het beste van jezelf laten zien, je best doen voor iemand, mooie resultaten behandelen, trots zijn op jezelf of iemand trots maken? Ik wist dat ik hard moest werken om mijn doelen te behalen, maar gaandeweg werd die ambitie overschaduwd door bewijsdrang. Ik haalde mijn eigenwaarde uit wat ik bereikte en kon en dat is niet gezond. Het zorgt ervoor dat je denkt dat de waardering van anderen óók voorwaardelijk is. Het resulteerde in een zware burn-out vier jaar geleden. Ik wist eigenlijk meteen: het moet anders. Maar er was veel voor nodig om daar ook te komen.
Optimaal versus maximaal
Wat mij hielp was het inzicht dat het nooit genoeg zal zijn. Want ‘goed’ is zo subjectief: het hangt ervan af aan wie je het vraagt en wanneer. Dus ik vraag het nu gewoon aan mezelf en in het hier en nu. Is het nu goed genoeg? Wat kost het me en wat levert het me op? Wat gebeurt er als ik niet voor het maximale ga? Want ook dat leerde ik: optimaal is beter dan maximaal. Die laatste 20% die ik ergens in stopte, koste me vaak veel meer tijd, energie en stress dan die eerste 80% aan inzet. Dus ik probeer nu te stoppen bij die 80%. Zoals ik deze blog ook 80% goed genoeg vind nu. 😉
Of ik nu geen last meer heb van mijn perfectionisme? Uiteraard wel. Het zit in mijn karakter en het brengt me ook goede dingen (tevreden klanten, bijvoorbeeld). Ik ben nog niet onbewust bekwaam (loslaten is nog geen automatisme), maar zeker wel in de meeste gevallen bewust bekwaam: ik zie in dat streven naar perfectie zelden nodig is en kan dus soms ook de boel de boel laten.
Voor wie leef je nou eigenlijk?
Ik vind het belangrijk om dit te delen, met name richting mijn generatie.
Deze maatschappij is zo gericht op presteren, op het perfecte plaatje. Het moet altijd maar meer, beter, best. En dat is niet gezond. Perfect bestaat niet, dus stop om daarnaar te streven. Wie denkt er nu op z’n sterfbed: gelukkig was mijn bed altijd netjes opgedekt? Of: wat heb ik fijn tachtig uur per week gewerkt? Voor wie leef je nou eigenlijk? Denk daar maar eens over na!
Oja en hoe het met die doos is afgelopen? Die heb ik uiteraard zelf uitgepakt. 😉 Stapje voor stapje kom ik er wel. Die verandering in mezelf hoeft namelijk ook niet perfect.
Was ik vóórdat ik in rouw was al een slechte slaper, sinds het verlies van mijn vader is dat absoluut niet beter geworden. Dat is niet gek: veel mensen die rouwen ervaren een slechte nachtrust. En dat terwijl je juist je slaap hard nodig hebt, aangezien rouw veel energie kost en vaak onrust veroorzaakt. Gelukkig zijn er producten die jou kunnen helpen om rustig in slaap te vallen, zoals etherische oliën.
Wat is een etherische olie?
Een etherische olie (ook essentiële olie of geurolie genoemd) is een natuurlijke olie die afkomstig is uit delen van specifieke planten. De olie wordt zowel gewonnen uit de bloemen als de bladeren van de planten, maar ook uit de wortels of zelfs de zaden. Veel van deze oliën worden verwerkt in crèmes, omdat ze bijvoorbeeld een antibacteriële werking hebben. De geuren van deze geconcentreerde vloeistoffen kunnen een positief effect hebben op je stemming. Zo staat lavendel bekend om z’n rustgevende werking en wordt roos ingezet als er behoefte is aan meer zelfliefde. Het is dus ook niet gek dat aromatherapie gebruikt wordt bij stress, onrust of dus ter verbetering van de nachtrust.
Geurtherapie kan ingezet worden ter ondersteuning in het herstel van verschillende aandoeningen of bij mentale problemen. In principe is aromatherapie een behandeling met geuren waardoor het lichaam meer in balans komt. Vooral bij klachten als stress, spanning, angst en slapeloosheid is geurtherapie effectief, omdat bepaalde geuren een kalmerend effect hebben. Bovendien zijn wij mensen heel zintuigelijk ingesteld: zien, horen of ruiken we iets dat we eerder ervaarden, dan is dat vaak verbonden aan een herinnering. Zo kun je je reuk trainen: als je een bepaalde geur ruikt, stuurt je lichaam kalmerende signalen naar je hersenen en weet je lichaam dat het mag ontspannen.
Veilig gebruik van etherische oliën
Belangrijk voor je gezondheid is daarbij dat je natuurlijke essentiële oliën gebruikt, zoals die van Geurwolkje, zeker als je ze toevoegt aan bijvoorbeeld amandelolie om ze direct op je huid te gebruiken. Let op: druppel nooit onverdund essentiële olie op je huid en voeg nooit druppels toe aan je badwater, maar zorg er altijd voor dat je olie gebruikt met een drager, zoals een huidolie. Onverdund kunnen essentiële oliën zorgen voor jeuk, irritatie of zelfs een allergische reactie, óók natuurlijke etherische oliën. Gebruik je synthetische oliën (of je dat nu doet door ze direct aan te brengen of te inhaleren), dan breng je schadelijke stoffen in je lichaam, dus kies altijd voor een natuurlijke variant.
Veiliger is het om de oliën te gebruiken in een aroma diffuser. Een diffuser is niet alleen een manier om geur te verspreiden, maar is ook meteen een luchtbevochtiger en dát is sowieso een pre als je je nachtrust wil bevorderen. Een droge slaapkamerlucht zorgt namelijk voor een droge keel en hoofdpijn. Dan kun je natuurlijk veel water drinken, maar waarschijnlijk moet je vervolgens heel vaak naar de wc ’s nachts en dat willen we natuurlijk niet! Ik heb al een paar jaar deze diffuser van Geurwolkje. Oja, je kunt de Geurwolkje aroma diffuser veilig aan laten staan als je gaat slapen.
Sleeping beauty geschenkdoos
Nu heeft Geurwolkje een prachtige geschenkdoos ter ondersteuning van een goede nachtrust: Sleeping beauty. Leuk om cadeau te geven, ook aan jezelf. 😉 Ik ontving dit mooie pakket en kon niet wachten om alles uit te proberen. Zo zitten er vier natuurlijke etherische oliën in, waaronder mijn favoriet: lavendel. Dit is misschien wel het bekendste plantje als het gaat om kalmeren van zowel lichaam als geest. Maar ook sinaasappel werkt top voor een goede nachtrust, omdat het helpt tegen negatieve gevoelens.
De andere twee oliën zijn blends: mixen van diverse geuren die elkaar versterken. Ben je uit verbinding met jezelf, dan kun je de ‘1001 nachten‘ blend gebruiken. Ben blij dat ie in de doos zit, want mijn eerste flesje is al bijna op!
Lig jij vooral te malen ’s nachts? Dan is de blend ‘ontspanning‘ misschien wel de oplossing. Want deze mix helpt je met loslaten.
Geen diffuser? Gebruik dan dit!
Gebruik niet iedere dag een diffuser, want dan wen je er te veel aan en werkt het niet meer zo krachtig. Ik hoor je denken: maar hoe zorg ik die dagen dan voor een goede nachtrust? Nou, in het pakket zit ook een skintox arganolie (en deze is wél geschikt voor dagelijks gebruik!), die je fijn aan je badwater kunt toevoegen. Een warm bad vlak voor het slapen zorgt er bij mij altijd voor dat ik lekker rozig ben en dat mijn lichaam en geest al heerlijk een standje terugschakelen. Zo’n olie is dus een goede drager voor je etherische olie.
Vergeten om je diffuser aan te zetten? Dan zit er in de box ook nog een ‘quick fix’: de 1001 Nachten roomspray. Deze spray met onder andere natuurlijke etherische oliën sandelhout en patchouli belooft je vrij te ademen, rustig te ademen en negatieve gedachten los te laten. Ik vind ‘m heerlijk!
Gebruik ook je andere zintuigen
Nog een schepje erbovenop doen? Neem dan voor het slapen gaan een kopje caffeïnevrije de-stress kruidenthee. Zo train je ook het zintuig ‘smaak’ om ontspannen in slaap te vallen. In deze thee zitten namelijk ook lavendel en kamille. Dus ruik je aan je hete water vóór je het drinkt, dan heb je een win-win situatie! (Drink deze thee niet als je zwanger bent of probeert te worden. Overleg met je huisarts als je medicatie slikt.)
Slaap lekker!
Heb je ernstige, langdurige slaapproblemen? Neem dan contact op met je huisarts.
Ik prijs nooit producten aan waar ik niet achter sta en die ik niet zelf gebruik. Ik verdien ook niets aan jullie eventuele aanschaf van de producten van Geurwolkje. Gewoon een fijne tip!
Selfcare is hot en happening en daar profiteert de commercie natuurlijk van. Ik zal je een geheimpje verklappen: selfcare hoeft geen geld te kosten. Zo is een wandeling in het bos voor mij heel ontspannend, net als een goed gesprek met een vriendin op de bank. Seks kan ook een fijne manier van selfcare zijn, een warme douche of een korte meditatie. Kost allemaal (bijna) niets. Maar soms zijn er dingen nodig om je te laten ontspannen, je energie te geven of om je gelukkig te laten voelen, waar wél een prijskaartje aan hangt. En dan wil ik je graag meegeven: dat mag. Jezelf iets gunnen is ook selfcare. Ook als je daar een kleine of grotere uitgave voor moet doen. Maar je hoeft niet meteen een drieweekse retraite naar Bali te boeken (mag wel natuurlijk), het kan ook simpeler en dichter bij huis. Hieronder deel ik mijn favoriete producten en routines.
Yoyoyoga
Welkom in mijn yogahoekje. Naast mijn matje vind je er verschillende producten om mijn yoga practice makkelijker te maken, aangezien mijn lenigheid zo ongeveer 0,0 is (zeker na een half jaar niets kunnen doen). Hopelijk kan ik snel weer aan de slag! De yogablokken helpen me om een houding te verdiepen of iets zwaarder te maken, maar ook als ondersteuning als ik bijvoorbeeld mijn knie niet naar de grond krijg. Yoga is namelijk voor iedereen.
Ook zijn ze super handig voor een houding waarbij je iets onder je stuitje of tussen je schouderbladen moet leggen. Voor mij onmisbaar dus! De strap is ideaal als je bijvoorbeeld je handen naar elkaar moet bewegen achter je rug (ik noem maar een houding) en dat niet kan zonder hulpmiddel. No shame in this game! Hier vind je een mooie set mét korting.
Mijn yogablok en yogastrap op mijn fitnessmat.
Weg met die knopen!
Ik ben een behoorlijke stresskip en dat vertaalt zich in stijve spieren, met name in mijn nek en schouderbladen, maar ook in mijn heupen. Ik ga graag naar een goede massagesalon, maar thuis kun je ook veel onderhoud doen. Zo gebruik ik een foamroller voordat ik ga sporten. Deze lange is superfijn voor je nekspieren: ga op je rug liggen en plaats de roller exact in het midden van je rug. Door vervolgens met je armen bewegingen te maken (naar voren en achteren, zijwaarts etc.) maak je de spieren in je nek en bovenrug los. En met deze ballen kun je specifieke kleinere spieren aanspreken. Zo kun je bijvoorbeeld met je sleutelbeen de bal tegen een muur bewegen. Pijnlijk, maar heel effectief!
Geur heeft veel invloed op je humeur en gestel. Zo kan lavendel ontspannend werken en citrusgeuren staan bekend om het geven van energie. Ik kies zelf graag voor een essentiële olie die ik in mijn diffuser van Geurwolkje doe. Deze mix van geuren is bijvoorbeeld heel fijn ter ondersteuning om uit een dip te komen.
Mijn Geurwolkje diffuser met een fijne olie en een kristal van Rock Your World.
Geen diffuser in huis? Je kunt ook kiezen voor een geurkaars. Ze zijn niet goedkoop, maar de kaarsen van Woodwick zijn van sojawas en hebben een unieke lont, die klinkt als een haardvuurtje. Echt waar!
Ook ben ik fan van de speciale sprays van Rock Your World: zo spray ik deze op mijn kussen voor ik ga slapen, deze rond mijn hoofd als ik wel wat mildheid kan gebruiken en spuit ik deze op mijn yogamat.
Als ik onderweg ben, kies ik voor een handcreme met een geurtje. Stiekem aan mijn polsen ruiken. Dit is mijn absolute favoriet!
Spetter pieter pater
Een warm bad werkt voor mij ook heel ontspannend, omdat ik dan echt even niets kan of hoef. Al ga ik dan wel vaak mijn nagels lakken. 😉 Om de sfeer rustgevend te maken, zorg ik voor fijne dingen, zoals een ontspannende badolie, een zachte spons en een lekker oogmasker. Tip: koop een kussen voor in bad. Ik vind dat zelf zo fijn om mijn nek te ondersteunen én het zorgt ervoor dat mijn haar enigszins droog blijft. Die van mij is uitverkocht, maar deze lijkt me ook fijn. En deze staat hoog op mijn verlanglijstje, hahaha!
Schrijven om bij jezelf te blijven
Schrijven is voor mij echt een uitlaatklep. Ik heb daar verschillende boekjes voor. Eentje voor dankbaarheid, eentje voor geleerde lessen en eentje voor mijn dagelijkse gedachten en gevoelens, bijvoorbeeld. Ik kies het liefst boeken die mooi zijn of een inspirerende kaft hebben en die ik makkelijk mee kan nemen. Ik vind deze bijvoorbeeld top qua tekst op de cover, maar die van Paperblanks zijn ook altijd zo mooi én praktisch met magneetsluiting. Je kunt in plaats van voor een lege journal ook gaan voor een notitieboek met een specifiek doel, zoals dit dankbaarheidsdagboek of deze die gericht is op positiviteit, dankbaarheid en productiviteit. Dagelijks schrijven zorgt voor een vast selfcare momentje én meer inzicht in jezelf.
Soms schrijf ik uit mezelf wat ik voel en wat me bezig houd, maar soms kan ik daar wel wat hulp bij gebruiken. Ik heb daarom meerdere kaartendecks met vragen, opdrachten of thema’s die me aan het denken zetten. Ik heb zelf onder andere het Inner Compass Cards deck, de Mindvoelkaartjes en de Check-in cards.
In mijn schrijfhoekje staan ook dingen die me een bepaalde energie geven: ontspanning, blijheid of vertrouwen in de toekomst. Lieve kaarten van geliefden, bloemen, een boek met wijsheden, een kaars en kristallen. Kristallen zijn niet alleen mooi en hebben bijzondere werkingen, maar het zijn ook mooie tastbare reminders om beter voor jezelf te zorgen of om je aan je intenties te herinneren. Deze set is bijvoorbeeld een goede als je onrustig bent. Amethisten zijn ook heel populair. Bij mij ligt er één op mijn nachtkastje.
Een van de Inner Compass Cards. met daaronder het doosje dat erbij hoort en de Check-in-cards/
Mediteren kun je leren
Hoewel meditatie voor mij echt goed werkt, heb ik er van nature geen talent voor. Ik moet mezelf er echt toe zetten en de juiste omgeving creëren. Het liefst heb ik dus een rustgevende omgeving. Een fijn meditatiekussen (deze staat op mijn wishlist!) of yogamat helpen daarbij. Let goed op de hoogte van het kussen, want als je niet heel flexibel bent (zoals ik!) is een hoog kussen vaak hoog gegrepen. Ik heb zelf deze. Je kunt ook kiezen voor een kussen waar je de vulling uit kunt halen of juist kunt bijvullen.
Onmisbaar is voor mij mijn oogmasker. Deze is mooi én ruikt lekker: er zit biologische lavendel in. Tip: om stil te blijven liggen én mijn lichaam dwingen te ontspannen ga ik vaak op mijn spijkermat liggen. Niet stiekem afleiding zoeken op je telefoon dus!
Een Flowee spijkermat op mijn yogamat. Rechts yogablokken.
Ik heb vaak een geleide meditatie nodig: als ik het zelf doe, dan dwaal ik veel te snel af in gedachten. Ik kies zelf voor een stem die ik prettig vind en ik vind het ook fijn als er prettige muziek is. Zo gebruik ik bijvoorbeeld de app van Meditation Moments. Ben ik naast ontspanning juist op zoek naar antwoorden of wil ik mijn grootste dromen realiseren, dan kies ik voor de app van House of Deeprelax voor een yoga nidra sessie. En Rock Your World heeft bijvoorbeeld een speciale slaapmeditatie! Zorg wel voor goede oordopjes, zodat je niet afgeleid wordt door omgevingsgeluiden.
En binnenkort…. hoop ik aan mijn collectie selfcare producten mijn eigen rouw journal en kaartendeck toe te voegen. Houd mijn account dus in de gaten!
Heb je nog vragen over een van de producten of over mijn routines? Stel ze in de commentsectie!
PS Deze blog bevat affiliate links. Dat betekent dat ik een kleine commissie krijg als je iets bestelt nadat je op de link hebt geklikt. Dit kost jou niets extra’s. Belangrijk: ik deel nóóit alleen dingen waar ik echt fan van ben en die ik zelf zou kopen of gekocht heb.En niet alle links zijn affiliate links. 🙂
Selfcare egoïstisch? Helemaal niet. Het is juist hard nodig om overeind te blijven in zware tijden als rouw. Bovendien is het juist heel sociaal naar je directe omgeving. Ik zeg niet voor niets vaak voor de grap (maar ook ergens serieus) tegen mijn geliefden: “Zorg goed voor jezelf, dan hoef ik het niet te doen!”
Maar hoe doe je dat dan, goed voor jezelf zorgen? Nou, dat doe je door ruimte te maken voor dat wat jij nodig hebt. Weet je niet wat je nodig hebt? Dan is de eerste stap in je selfcare ruimte maken om te voelen wat je behoeften en wensen zijn. Om je op weg te helpen, deel ik een klein stappenplan met je.
Claim je ruimte
Of het nu een yogaplekje is, een bureautje om aan te schrijven of juist een fijn hoekje om in te lezen, zorg dat er in huis een vierkante meter (of liever twee of vier) waar jij tot rust komt of juist energie krijgt. Zo laad ik zelf graag op in bad en zorg ik dat daar een fijne geurkaars staat en dat ik verwarmende badolie in huis heb. Zorg dat er fysiek ruimte is voor dat wat jou helpt in je rouw. Dus sleep gerust een hometrainer het huis in, als dat is wat jij nodig hebt.
Claim je tijd
Wist je dat er 1440 minuten in een dag zitten? Daar kun je er echt wel vijf (of vijftien of zelfs zestig) van voor jezelf nemen, hoor. Is genoeg voor een korte meditatie, een wandeling of een reflectie schrijven in je journal. Tip: baken die tijd ook af. Zet het in je agenda en deel het met je partner, kinderen of andere huisgenoten. Je hebt die tijd nodig!
Vraag hulp
Je omgeving om hulp vragen kan moeilijk zijn, maar is zo’n mooie manier van zelfzorg. Want hoewel zij voor jou zorgen, is het feit dat je hulp vraagt (en/of hulp aanneemt!) echt wel selfcare! Vraag bijvoorbeeld om een uurtje oppas, zodat jij de erfbelasting kunt regelen. Vraag of iemand boodschappen kan doen, zodat jij een keertje naar yoga kunt. Of vraag of iemand voor je kookt, zodat jij een dutje kunt doen. Rouw kan verlammend of uitputtend werken en dan is het normaal dat dagelijkse activiteiten als het huishouden even niet lukken. Hulp vragen is dan helemaal oké. Daar heb je vrienden voor.
Vraag professionele hulp
Voor veel mensen is het nog taboe, maar er is niets mis met professionele hulp vragen. De wachtlijsten bij de GGZ bedragen niet voor niets zo’n veertien weken – en dat is dan weer niet zo gek, aangezien bijna 43 procent van de Nederlanders te maken krijgt met een psychische aandoening. En vergis je niet: therapie is hard werken. Aankloppen bij bijvoorbeeld een psycholoog is dan ook niet zwak, maar juist een teken van kracht. (Op zoek naar alternatieve therapie? Lees hier binnenkort meer.)
PS Ben je benieuwd naar mijn favoriete selfcare items? Je leest het hier!
Als er iets belangrijk is in een rouwproces, dan is het wel zorg. En nu denk je misschien: ja, ik zorg genoeg! Nou lieve jij, daar twijfel ik niet aan. Maar wordt er ook voor jou gezorgd? Want dat is minstens zo belangrijk. Daar zijn we alleen vaak niet zo goed in, voor onszelf (laten) zorgen. Toch is het heel belangrijk. En misschien kan ik je daarvan overtuigen, want ik denk dat ik je een beetje ken. Ja echt, lees maar door.
Vind jij dat je mensen niet mag belasten met je problemen?
Tien tegen een dat jouw antwoord ‘ja’ is. Of in ieder geval een beetje. We zijn gewend om onszelf weg te cijferen, we hebben geleerd dat ons verdriet of onze pijn er niet mag zijn en we voelen ons al snel te veel. Maar weet je, de mensen om je heen zien vaak heus wel dat het niet goed met je gaat. En die houden van jou en willen niets liever dan dat het goed met je gaat. De energie die ze kwijt zijn aan zorgen vóór jou, besteden ze liever aan zorgen vóór jou. En dat kan echt al heel eenvoudig zijn. Je moet alleen een paar drempels over.
Accepteer hulp
Een lekkere inkopper, maar vaak vinden we dat minstens zo moeilijk als het vragen. Als iemand iets aanbiedt waar je heel blij van wordt, accepteer het dan. Hoe concreter het aanbod, hoe groter de kans dat iemand je echt heel graag wil helpen. Je biedt toch niet aan om voor iemand te stofzuigen als je dat niet zelf zou willen? (Ook een goede tip voor jezelf als jij hulp aanbiedt: doe dat wat je kunt geven op dit moment en ook niet meer dan dat.) Juist. Dus laat die buurvrouw een kwartiertje het gras maaien, vraag je broer of hij een paar boodschappen voor je wilt meenemen of vraag die vriend die goed is met financiën je even te helpen met je belastingaangifte.
Vraag hulp
Ja, hulp vragen is spannend. Ik worstel daar zelf ook nog steeds mee. Maar bedenk maar hoe graag jij zelf anderen helpt, als je dat kunt. Hoe blij je bent dat je iets voor iemand kan doen, omdat je je zo machteloos voelt. En waar ben je bang voor? Voor een ‘nee’? Het zal je verrassen hoe weinig je een nee te horen zult krijgen. En krijg je er wel een keer één, dan is dat geen afwijzing naar jou. Dan is dat een teken dat iemand zelf niet in de mogelijkheid is om iets voor je te betekenen en dat eerlijk aangeeft. Mooi lesje in grenzen aangeven: kun jij misschien iets van leren.
Schaam je niet
Zeg het maar hardop tegen die strenge stem in je hoofd: jij hoeft je nergens voor te schamen. Je hoeft je niet te schamen voor de troep in je huis, voor je vaatdoek-look of voor het feit dat je hulp nodig hebt. Je bent een mens en je maakt iets heftigs door. Dat begrijpt iedereen. Wat niemand begrijpt, is dat jij het belangrijker vindt om je keuken te poetsen als er iemand voor je wilt zijn, dan dat je goed voor jezelf zorgt. Echt hoor.
Voel je niet schuldig
Het is niet erg als jij op de bank ligt, terwijl je vriendin je onkruid staat te wieden, omdat je supermoe bent. Het is niet erg als je wel een ovenschotel van je buurman aanneemt, maar geen ruimte hebt om even te praten. Het is oké dat je het niet kunt opbrengen om iets terug te doen voor die collega die jouw werkt overneemt. Want weet je: dat hoeft ook helemaal niet. Menselijke relaties bestaan op basis van geven en nemen, maar er is geen weegschaal die altijd precies in balans moet zijn. Jóuw weegschaal moet in balans zijn. Je kunt niet meer geven dan je te geven hebt. Dat geldt ook voor de ander. Je mag erop vertrouwen dat de relaties die je hebt gebaseerd zijn op liefde, waardering en respect en niet op hoeveel je geeft. Je mag er ook op vertrouwen dat er echt weer een moment komt dat je wel iets kunt geven (niet terug geven!). En je mag er ook op vertrouwen dat de ander dat ook weet. Je hebt het moeilijk genoeg, give yourself a break!
Ontzorgen door voor jezelf te zorgen
Ben jij er nog steeds niet van overtuigd dat je anderen niet met jouw problemen mag belasten? Dan ga ik nu even heel streng zijn. Als jij nu niet goed voor jezelf (laat) zorgen, dan heb je kans dat het straks nóg slechter met je gaat. Ben je niet alleen in rouw, maar kom je ook in een depressie. Raak je in een burn-out. Ben je langdurig mentaal of zelfs fysiek ziek. En dan? Dan ben je nog veel verder van huis. En je omgeving ook. Want dan heb je veel meer zorg nodig dan dat ene goede gesprek, die ene pan soep of die ene autolift. Dus voor jezelf (laten) zorgen is óók voor de ander zorgen. Ha!
Ik wens je veel succes bij het toelaten van en vragen om hulp. Ik gun het je zo. En je geliefden ook. Dus luister niet naar die schuldinducerende of strenge stem in je hoofd, zeg ‘ja, graag’ waar je normaal ‘nee’ zou zeggen en misschien durf je binnenkort zelfs zelf te vragen waar je behoefte aan hebt. Wat is het eerste stapje dat jij vandaag gaat zetten?
