Soms lijkt het alsof iemand makkelijk omgaat met rouw en verlies: hij/zij/die pakt snel het leven weer op en lijkt er niet erg onder te lijden. Dat is niet onmogelijk, maar er bestaat ook een kans dat iemand de emoties en gedachten die opkomen negeert, wegstopt of zelfs ontkent. Maar wat je wegstopt, is niet weg. Het slaat op in je lichaam en komt op een gegeven moment toch weer naar de oppervlakte, waardoor je er op latere leeftijd alsnog mee moet dealen. We noemen dat uitgestelde rouw of bevroren rouw. Waarom stellen mensen hun rouw uit, wat heeft het voor impact en wat kun je er aan doen?
Waarom zou je rouw wegstoppen?
Ja, waarom zou je dat doen? Vaak doe je het niet bewust of in ieder geval niet expres: we hebben bijvoorbeeld niet geleerd hoe we om moeten gaan met emoties of we kunnen het gewoonweg (nog) niet aan. Zo lijkt het soms het beste idee om maar gewoon door te gaan – in onze maatschappij wordt dat vaak als ‘sterk’ gezien. Mensen in rouw zijn bovendien vaak de eerste periode na het verlies vooral aan het overleven. Doordat je heel veel moet regelen of doordat het mentaal gezien te overweldigend is. Dan helpt het soms om alles wat je voelt te bevriezen (of je doet dat onbewust): je kunt alles wat je voelt en denkt even niet aan en dus blokkeer je dat gevoel. We gebruiken hiervoor onze coping mechanismen, ook wel bekend als overlevingsmechanismen: we gaan hard werken, overmatig sporten, extra veel feesten of buitensporig veel eten om maar niet te hoeven voelen. Dat soort mechanismen zijn vaak functioneel, zolang het niet te lang duurt. Want ooit moet je alsnog ruimte maken voor wat er in je onderbewuste speelt.
Voor alles is een tijd en een plaats
Bevroren rouw: als het ontdooit
Na verloop van tijd is het gevoel verder weggestopt, waardoor je het gevoel krijgt dat het goed met je gaat. Tot je op een dag geconfronteerd wordt met een gebeurtenis die oude emoties triggert, zoals een nieuw verlies of een verlies bij iemand de dichtbij je staat. Zo’n trigger kan emotionele reacties oproepen. Maar de signalen van uitgestelde rouw kunnen ook minder duidelijk zijn: soms ervaar je klachten die onverklaarbaar lijken, maar die te maken hebben met je (bevroren) rouw; denk aan langdurige vermoeidheid, hoofdpijn of stress. Of je bent emotioneel onbereikbaar voor alles en iedereen: je bent niet meer in contact met je gevoel. Je voelt niet meer wat je niet wilde voelen, maar ook geen andere dingen. Dit soort signalen dwingen je om ruimte te maken voor dat wat eerder geen ruimte kreeg.
Wat je wegstopt, is niet weg
En wat nu?
Op deze website vind je verschillende tips om ruimte te maken voor je rouw, zoals het vormen van rituelen of het bijhouden van een journal. Wat je nodig hebt en op welke manier is voor iedereen anders, zoals dat ook voor ‘normale rouw’ geldt. Je zult moeten ontdekken wat je nodig hebt en op welke manier je ruimte kunt maken voor je verlies. Vaak is het lastig om dat zelf te doen, juist bij uitgestelde rouw. Een rouwbegeleider kan hierbij helpen, maar soms is het nodig om je door te verwijzen naar een psycholoog of andere therapeut, omdat uitgestelde rouw een vorm van complexe rouw is. (Lees hier het artikel dat ik eerder schreef over complexe rouw.)
Tip: lees het boek ‘Ik zal je nooit meer‘ van Tatjana Almuli die als volwassene in therapie ging vanwege de uitgestelde rouw om het verlies van haar moeder toen zij nog een tiener was. (affiliate link)