Het is een veelgezochte zoekterm op Google: hoe help je iemand in rouw? We denken vaak dat anderen grootse verwachtingen van ons hebben en dat maakt het soms nodeloos ingewikkeld. Want vaak is het eigenlijk heel simpel. Ik geef je 5 tips.
1. Luister
We denken vaak dat we het juiste moeten zeggen. Maar de ander weet ook niet wat het juiste is. Een luisterend oor is altijd goed. Laat iemand zijn/haar/diens verhaal doen en luister met interesse en begrip. Je hoeft niet per se iets terug te zeggen. Wil je dat wel doen, geef dan erkenning voor wat je gesprekspartner voelt: het is logisch dat je je zo voelt, het is helemaal oké. Pas op met verhalen over jezelf: ze kunnen herkenning bieden en dat kan fijn zijn (‘ik ben niet de enige!’), maar het kan ook voelen als ‘how can I make this about me‘. Let dus goed op of je iets vertelt om ook maar iets te vertellen (‘de broer van de buurman van mijn nicht ging meteen weer aan het werk, dus dat moet jij misschien ook doen’) of omdat het de ander kan helpen. Spreken is zilver, zwijgen is goud. En ook altijd een goede: “Ik weet niet wat ik moet zeggen”, zegt veel meer dan je denkt.
‘Ik weet niet wat ik moet zeggen’ zegt veel meer dan je denkt.
2. Vraag
Je weet niet wat iemand nodig heeft, als diegene het niet vertelt. Dus vraag ernaar. Wil je naaste praten, afleiding, met rust gelaten worden of praktische hulp? Geef aan dat alles goed is (je bent niet beledigd als iemand niet met jou wil praten maar wel met een ander – het gaat niet om jou). Het kan zijn dat iemand even geen antwoord heeft: een vol hoofd en een verwarrende tijd kunnen ervoor zorgen dat je even geen verbinding hebt met jezelf en dus niet weet waar je behoefte aan hebt. Het kan dan helpen om een concreet aanbod te doen: “Vind je het fijn als ik morgenmiddag om 15.00 uur even je huis kom stofzuigen? Je hoeft niet aanwezig te zijn, maar het mag wel.”
Extra tip: er zijn verschillende vormen van hulp. Er is bijvoorbeeld praktische hulp (een pan soep voor de deur, de hond uitlaten, oppassen op de kinderen, maar ook helpen met financiën of het uitzoeken van spullen), maar ook fysieke steun (een knuffel, een massage, een schouder om op te huilen), emotionele steun (praten, luisteren, meedenken, adviseren) en mentale hulp (afleiding, opvrolijken). Bedenk wat jij kunt en wilt bieden of vraag in welke categorie iemand hulp nodig heeft. Alles is even waardevol. En kun je even niets voor iemand betekenen, dan kun je altijd ‘stille steun’ bieden: stuur kaartjes of een cadeautje.
3. Toon begrip
Nee, jij hebt niet meegemaakt wat de ander heeft meegemaakt. Dat hoeft ook niet om begrip te kunnen tonen. Zelfs als je iemand soms niet begrijpt. Dat jij iets anders aan zou pakken of niet snapt, zegt iets over jou en niet over de ander. Begrijp het dus als iemand niets laat horen, soms wel hulp van anderen aanneemt of nee blijft zeggen tegen uitnodigingen. Dat wil niet zeggen dat jij niet gewenst bent: iemand heeft er even de ruimte niet voor. Nogmaals: het gaat niet over jou.
4. Wees attent
Schrijf de sterfdatum van de overledene in je agenda en stuur op die dag een berichtje (of een bloemetje). In het eerste jaar is het ook niet gek om na een maand, een kwartaal of een halfjaar iets (extra’s) van je te laten horen. Wees extra lief met de feestdagen en met de verjaardag van je naaste. Schrijf ook de verjaardag van de overledene op. Allemaal (potentieel) moeilijke dagen waarop het fijn is dat er aan je gedacht wordt.
Het gaat niet over jou
5. Vraag (nog een keer)
Blijf vragen naar de overledene. Mensen die een goede band hadden met hun overleden dierbare, vinden het (juist!) fijn om te praten over diegene, zoals jij ook graag praat over je dierbaren. Vind je dat ongemakkelijk? Dan is er voor jou werk aan de winkel. Want niets hoort zo bij het leven als de dood.
Specifieke vraag hoe je er kunt zijn voor iemand? Boek een eenmalige sessie en ik denk graag met je mee.